Często zdarza się, że bliska osoba, która odchodzi, nie pozostawia po sobie sporządzonego testamentu. Wówczas objęcie spadku odbywa się na drodze dziedziczenia ustawowego. Ma ono również miejsce, gdy pozostawiony testament jest nieważny lub gdy osoby powołane do dziedziczenia nie mogą, czy też nie chcą, być spadkobiercami. Poniżej znajdą Państwo kilka informacji, kto w takiej sytuacji zostaje spadkobiercą i w jakiej kolejności jest powoływany do spadku.
Kolejność dziedziczenia ustawowego
1. Dzieci oraz małżonek. W pierwszej kolejności prawa do spadku mają dzieci oraz małżonek spadkodawcy, którzy przejmują majątek w częściach równych, z zastrzeżeniem, że małżonkowi nie może przypaść część mniejsza niż 1/4. Tak więc w przypadku, gdy mąż pozostawia po sobie żonę i dwoje dzieci, to każdy z nich obejmuje po 1/3 spadku, natomiast w sytuacji gdy opuszcza żonę i czworo dzieci, to żona otrzymuje 1/4 spadku, a czworo dzieci pozostałe 3/4 spadku.
2. Małżonek, dzieci oraz wnuki. W przypadku, gdy dziecko spadkodawcy nie dożywa otwarcia spadku, jego część przypada jego dzieciom, czyli wnukom zmarłego w częściach równych.
3. Małżonek oraz rodzice. Jeżeli zmarła osoba nie pozostawiła po sobie zstępnych, czyli dzieci naturalnych lub przysposobionych, powołani do spadku są jej małżonek oraz rodzice. Każdemu z rodziców przypada wówczas 1/4 spadku. Jeśli ojcostwo nie zostało ustalone, matka dziedziczy połowę spadku, a druga połowę małżonek. W razie nie pozostawienia po sobie przez spadkodawcę ani dzieci, ani małżonka, rodzice przejmują cały spadek.
4. Małżonek, rodzic i rodzeństwo. Gdy jedno z rodziców nie dożywa otwarcia spadku, do jego części zostaje powołane rodzeństwo spadkodawcy i dziedziczą oni wówczas w częściach równych udział przypadający rodzicowi, czyli 1/4 spadku.
5. Małżonek, rodzic, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa. Sytuacja powołania do spadku zstępnych rodzeństwa ma miejsce, gdy jedno z rodzeństwa, mające prawo do spadku, nie żyje. Na przykład: zmarła żona miała męża, ojca, dwóch braci oraz dwie siostrzenice po zmarłej wcześniej siostrze. Wówczas 1/2 spadku otrzymuje mąż, 1/4 ojciec, a 1/4 dwóch braci oraz dwie siostrzenice, które dziedziczą część swojej zmarłej matki czyli siostry spadkodawcy. Ich udział wynosi więc 1/3 z 1/4.
6. Małżonek. Małżonek zmarłej osoby dziedziczy całość spadku, gdy spadkobierca nie posiadał ani dzieci, ani rodziców, ani rodzeństwa czy też zstępnych rodzeństwa. Nie może on jednak otrzymać spadku, jeśli spadkodawca wystąpił za życia o rozwód lub separację, a jego żądania były uzasadnione.
7. Dziadkowie. W następnej kolejności spadek otrzymują dziadkowie spadkodawcy. Dziedziczą oni, gdy zmarły nie miał dzieci, małżonka, rodziców, rodzeństwa czy zstępnych rodzeństwa. Dziadkowie dziedziczą w częściach równych, czyli po 1/4. Jeśli któreś z dziadków umrze przed otwarciem spadku, to jego udział spadkowy przechodzi na jego zstępnych, a jeżeli nie posiadał potomstwa to cały spadek rozdzielany jest pomiędzy pozostałych dziadków.
8. Dzieci małżonka. Dzieci małżonka spadkodawcy mogą być powołane do spadku, jeżeli oboje ich rodziców nie dożyło otwarcia spadku. Czyli w przypadku, gdy np. spadkodawca ożenił się z kobietą, która zmarła przed nim, a wcześniej wniosła do małżeństwa swojego syna z poprzedniego związku. W takiej sytuacji spadek po spadkodawcy (jako ojczymie) obejmie ów syn; ale tylko w sytuacji, gdy jego naturalny ojciec nie żyje.
9. Gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Gmina dziedziczy wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił żadnych z wyżej wymienionych osób, które byłyby powołane do spadku z ustawy.
10. Skarb Państwa Spadek przypada Skarbowi Państwa, kiedy występuje taka sama sytuacja jak w przypadku dziedziczenia spadku przez gminę i nie jest możliwe ustalenie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub gdy mieszkał on i zmarł poza granicami ojczystego kraju.
