Zgon bliskiej osoby, szczególnie nagły, to wielkie przeżycie dla każdej rodziny. Wśród wielu problemów, z jakimi przyjdzie się w tym trudnym okresie zmierzyć jest transport zwłok.
Eksportacja, transport krajowy, zagraniczny
Mówiąc o transporcie zwłok często używa się określenia eksportacja. Niektórzy zawężają termin eksportacji jedynie do przewiezienia zwłok z miejsca zgonu, czyli szpitala, domu, ulicy do przechowalni lub prosektorium, jeśli zlecona będzie sekcja zwłok. Taki transport zmarłych nie jest większym problemem. Praktycznie każdy zakład pogrzebowy dysponuje flotą pojazdów – karawanów, które służą do świadczenia tego rodzaju usługi transportowej. Problem pojawia się w momencie, gdy śmierć nastąpiła daleko od domu, szczególnie gdy jest to terytorium innego państwa. Wówczas na drodze wyrasta się szereg procedur związanych z transportem zwłok międzynarodowym, których pokonanie do łatwych nie należy. Niestety to także oznacza znaczny wydatek, który często przekracza możliwości finansowe rodziny.
Transport zmarłych a prawo polskie
Przewóz zwłok w polskim prawie regulują zapisy ustawy z 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz wydane do tej ustawy rozporządzenia, głównie Ministra Zdrowia. Jeśli chodzi o warunki sprowadzania ciała z zagranicy, to nasze przepisy opierają się także na art. 37 Konwencji Wiedeńskiej, która władzom danego kraju narzuca obowiązek powiadomienia polskiej placówki dyplomatycznej o zdarzeniu. Konsulat lub ambasada przekazują informację do Polski, gdzie za pośrednictwem Urzędu Wojewódzkiego powiadamiana jest rodzina, o ile nie została o fakcie powiadomiona w innym trybie.
Transport zmarłych na terenie RP
Do przewozu zmarłych na odległość do 60 km nie są potrzebne żadne dodatkowe zgody. Oczywiście przewozu można dokonać wyłącznie pojazdami specjalistycznymi, czyli karawanami.
Jeśli odległość przekracza 60 km przewoźnik musi mieć pozwolenia ze starostwa oraz z Sanepidu. W przypadku rodzin – organizatorów pogrzebu ten problem nie ma większego znaczenia, bo to zakład pogrzebowy musi takie pozwolenie zdobyć, aby wykonać usługę.
Przez terytorium RP zmarłych przewożonych z innych państw można przewieźć tranzytem po uzyskaniu zgody w polskim konsulacie znajdującym się na terenie tego państwa, z którego odbywa się transport. Często bywa tak, że firma zajmująca się transportem zmarłych musi na jeden przewóz zdobyć pozwolenia od władz kilku państw.
Transport zmarłych z zagranicy
Transport z zagranicy to znacznie bardziej skomplikowane procedury. Zmarłych można przewozić drogą lądową, powietrzną lub morską. Na terenie Europy najczęściej używa się samochodów, promów oraz samolotów. Do rzadkości należy transport zwłok drogą kolejową.
Polecane przez nasz serwis Mementis®️ firmy zajmujące się międzynarodowym transportem zmarłych.
Aby sprowadzić zwłoki do Polski najpierw należy uzyskać zgodę od starosty powiatu właściwego dla miejsca, w którym będzie organizowany pochówek. Nie musi to być więc miejsce zameldowania czy zamieszkania zmarłego lub jego rodziny. Na wydanie pozwolenia starosta ma trzy dni, ale z reguły zgody wydawane są znacznie szybciej. W oczekiwaniu na decyzję starosty można skierować się po kolejne niezbędne dokumenty do stacji Sanepid. Władze pionu sanitarno-epidemiologicznego wydają, między innymi, zgodę na przewóz zwłok po terytorium RP na odległość większą, niż 60 km.
Więcej problemów mają bliscy z załatwieniem pozwolenia na wywóz z kraju, w którym nastąpił zgon. Tu największe znaczenia ma działanie konsulatu polskiego oraz miejscowych władz odpowiedzialnych za wydawanie decyzji o transporcie zmarłych. W Wielkiej Brytanii są to koronerzy, na terenie Niemiec władze gminy. Do uzyskania zgody na wywóz konieczny jest akt zgonu potwierdzający, że przyczyną nie była żadna z chorób zakaźnych umieszczonych na międzynarodowej liście chorób niebezpiecznych. Starający się o zgodę konsula muszą także liczyć się z opłatą za wydanie dokumentu.
Na terytorium Polski można sprowadzać zwłoki w stanie pierwotnym oraz poddane zabiegom balsamacji lub zamrożeniu. Oczywiście przewozi się także szczątki w postaci prochów umieszczonych w urnach.
W przypadku przewozu prochów przepisy są dużo łagodniejsze, niż te dotyczące transportu ciał. W Polsce do tego celu może służyć każdy samochód, w którym zapewnia się godne traktowanie szczątków ludzkich. W przepisach wewnętrznych większości państw UE w ogóle nie ogranicza się sposobu transportu urn – można je przenosić, trzymać w domu, a prochy rozsypywać w wybranym miejscu, także poza cmentarzem.
